200 rocznica greckiego powstania

 

 

 

 

Rok 2021 rokiem dwusetnej rocznicy Ogólnogreckiego Powstania 1821 r. w Grecji

przeciwko niewoli tureckiej, trwającej 368 lat.

W 2019 r. Kiriakos Mitsotakis, Premier Rządu Greckiego ogłosił w Parlamencie (Wuli), że rok 2021 będzie nazwany Rokiem dwusetnej rocznicy wybuchu Ogólnogreckiego (Panhelleńskiego) Powstania 1821 przeciwko niewoli ze strony Turków Osmańskich.

---

Premier Mitsotakis wezwał wszystkie ministerstwa do współpracy w tworzeniu poszczególnych etapów tej uroczystości. Od początku 2021 r. będą odbywać się konferencje naukowe, sympozja i inne uroczystości w miastach wojewódzkich w Grecji. Latem bieżącego roku przewiduje się w Atenach zakończenie tej uroczystości. Pragnę zwrócić uwagę Szanownym Czytelników, że zamierzenia Rządu greckiego, podjęte w 2019 roku, w związku z epidemią wirusa Covid-19 w 2021 roku mogą ulec zmianie lub przeniesieniu na „lepsze czasy” wolne od światowej pandemii.

Okupacja turecka Grecji nowożytnej rozpoczęła się od zdobycia Konstantynopola, stolicy Bizancjum, w dniu 29/30 maja 1453 roku. Turcy w dynastii osmańskiej w okrutny sposób podbijali następne części Grecji, dokonując wielu zbrodni i rzezi na mieszkańcach greckich. Tak trwało przez 368 lat- okres tej niewoli cofnął rozwój Grecji o ponad 200 lat. Co jakiś czas Grecy buntowali się (w literaturze wymienia się ponad 11 zrywów powstańczych) i organizowali postania, które w bestialski sposób były w zarodku niszczone przez najeźdźców.

W XIX wieku w Europie zmienił się stosunek do chrześcijańskiej Grecji, zniewolonej przez tureckich muzułmanów. Zaczęto pisać w międzynarodowej prasie, przykładem Asterea, Gazeta Polska, Tygodnik Wileński na temat ciężkiej niewoli tureckiej w Grecji od ponad trzystu lat. Powstawały różne Komitety Wyzwolenia Grecji, a także zrodził się w literaturze nowy obronny kierunek, wynikający z tendencji fil hellenistycznych, czyli przyjaznych wszystkiemu, co jest związane z Grecją. Przykładem największego filhellena w dobie nowożytnej był George Byron, wybitny poeta angielskiego romantyzmu, który wyznał, że Grecja uczyniła go poetą. On poświęcił nawet swoje życie w obronie niepodległości Grecji, chociaż nie zginął w boju, ale zmarł na malarię w Missolungi w 1823 roku. Dlatego, powstanie w 1821 roku miało największe możliwości doprowadzenia do końca walki wyzwoleńczej spod niewoli tureckiej. Pierwsze zaczątki powstania w 1821 roku odbyły się na terenie Mołdawii (poza Grecją) w formie zrywu powstańczego pod wodzą Aleksandrosa Ipsilandisa, o czym świadczy jego Manifest do Narodu Greckiego, napisany w kwaterze głównej w Issach w dniu 24 lutego 1821 roku. Powstańczy zryw w ciągu miesiąca przeniósł się na grecki Peloponez, jako powstanie 1821.

W literaturze przedmiotu przyjmuje się jako datę rozpoczęcia Ogólnogreckiego Powstania 1821, dzień 25 marca 1821 roku, bowiem wtedy partyzanci (Kleftowie) w Klasztorze Świętej Ławry w Kalawrita na Peloponezie dokonali uroczystej przysięgi Za wiarę i wolność w obecności metropolity Germanosa, biskupa Patras. Po złożonej przysiędze przez partyzantów, zwanych Kleftami – gotowych do przygotowanej akcji powstańczej – biskup Germanos wzniósł Sztandar Powstania i ogłosił w ten sposób jego rozpoczęcie.

Powstańczy zryw o charakterze ogólno greckim trwał 9 lat, czyli do 1829 roku. Dnia 12 marca 1829 r. w Londynie odbyło się porozumienie między Anglią a Francją w sprawie określenia granic przyszłego niepodległego państwa Greckiego. 19 sierpnia 1829 r. na podstawie Umowy pokojowej rosyjsko – tureckiej w Adrianopolu Sułtan zgodził się na niepodległość Grecji. W skład państwa Greckiego weszły: Attyka z Atenami, Eubea i Peloponez. Poza Grecją pozostały wtedy: Tesalia, Epir, Macedonia, Tracja, Kreta oraz wyspy na morzu Egejskim. Te tereny zostały do Grecji włączone w okresie późniejszym. Od 1834 r. Ateny stały się stolicą nowej Grecji.

Lata 1834-1943 to okres Królewskiej monarchii greckiej. Pierwszym królem był Otton z dynastii Habsburskiej. W czasach Powstania 1821 powstał patriotyczny utwór pt. Hymn do Wolności, który w 1823 r. napisał Dionisios Solomos (1798 – 1855) – największy poeta nowożytnej Grecji. Ten utwór został uznany za Hymn narodowy Grecji nowożytnej. Utwór ten składa się ze 158 strofek i z tego względu w Księdze Rekordów Guinnessa jest zaliczany jako najdłuższy hymn narodowy na świecie.

Datę rozpoczęcia Powstania 1821, czyli 25 marca 1821 r., przyjęto później za główne Narodowe Święto Grecji Nowożytnej, zwane Świętem Ewangelizmu i Theotokou (Matki Bożej i Dzieciątka Jezus). Święto to jest również Świętem Kościoła Ortodoksyjnego greckiego.

Wanda Amarantidou – Przewodnicząca Rady Seniorów Powiatu Piotrkowskiego

Artykuł został opracowany na podstawie książki: Wanda Amarantidou  Juliusz Słowacki i Grecja nowożytna,  Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2006, s.221-235 (Kalendarium Panhelleńskiego Powstania 1821).