Mikis (Michael) Theodorakis – słynnym Seniorem Greckim

Z okazji 95 rocznicy urodzin Mikisa Theodorakisa pragniemy przybliżyć sylwetę słynnego greckiego seniora. Urodził się 29 lipca 1925 roku na wyspie Chios. Matka pochodziła z Azji Mniejszej – terenu należącego do Grecji do roku 1923 (słynny exodus Greków spowodowany przyznaniem Turcji po I wojnie światowej tych terenów).

Ojciec Mikisa pochodził z Krety. Od dziecka Mikis wykazywał duże zdolności i zainteresowania muzyczne zwłaszcza muzyką ludową i hymnami bizantyjskimi. Nie miał możliwości gry na instrumentach muzycznych, mimo to nauczył się pisać piosenki. Nastoletni Mikis mieszkał w Tripolis (w Grecji), gdzie poznał symfoniczną twórczość Ludwika van Beethovena, co rozbudziło jego marzenia o komponowaniu. Jako 17-latek założył chór i dał swój pierwszy duży koncert. Lata greckiej wojny domowej spędził w większości w ukryciu. Około 1948 r. na wyspie Makronisos skomponował swoją pierwszą symfonię. Theodorakis skończył w Atenach szkołę muzyczną w 1954 roku. Otrzymał roczne stypendium w Paryskiej Szkole Muzycznej, gdzie rozwijał swoje zainteresowania muzyką klasyczną. Od 1964 roku stał się twórcą oratoriów, symfonii, baletów i oper. W Polsce Mikis Theodorakis najbardziej znany jest ze skomponowania muzyki do filmu „Grek Zorba” oraz wielu innych bardzo melodyjnych „sirtakiów”. W 2000 r. został kandydatem do Literackiej Nagrody Nobla za całokształt swej twórczości muzycznej. Mikis Theodorakis to również polityk, zaangażowany w działalność społeczno - polityczną – cztery razy był wybierany posłem do greckiego Sejmu (Bouli).

W wieku 22 lat włączył się czynnie do wojny domowej, do jakiej doszło w Grecji po II wojnie światowej. Był członkiem KKE Komunistycznej Partii Grecji i współorganizatorem partii „Hellas”. Za swoją tamtejszą działalność został zesłany na wygnanie na wyspę Ikaria (dwukrotnie), na której według tradycji, zginął Ikar, syn Dedala z Krety, gdzie znajduje się jego symboliczny grób. Po amnestii ogłoszonej przez rząd grecki, Theodorakis obdarowany mianem lewicowego musiał szukać swojego miejsca w innych krajach. Zaczął podróżować. W 1954 r. wyjechał do Paryża na stypendium do Szkoły Muzycznej, następnie w latach ‘60 do ZSRR, gdzie nagrał płytę ze swoimi utworami - piosenkami patriotycznymi wraz z utworem z filmu „Grek Zorba”.

Kiedy 20 kwietnia w 1967 roku w Grecji nastąpił faszystowski przewrót dokonany przez juntę wojskową, nazwaną przez Melinę Merkouri „dyktaturą czarnych pułkowników”, Mikis Theodorakis rozpoczął działalność patriotyczną walcząc o demokrację w Grecji. Postanowił w 1970 r. wyemigrować do Francji, gdzie spotkał innych greckich patriotów, wśród nich Melinę Merkouri, nawołujących na różnych wiecach i manifestacjach postępowych ludzi o włączenie się do walki o demokrację w Grecji. Po upadku reżimu faszystowskiego (1974 r.) wszyscy prawdziwi patrioci – bojownicy o niepodległą Grecję powrócili do Ojczyzny, wśród nich Melina Mercouri, Mikis Theodorakis, Andreas Papandreou i inni. W 1976 r. Theodorakis stworzył „Ruch polityczny Eirims” gromadzący ludzi o pokojowych poglądach politycznych do tworzenia w Grecji nowych systemów demokratycznych. Za pokojową działalność w 1983 r. otrzymał „Nagrodę Lenina”. W tych latach Mikis odznaczył się ożywioną działalnością polityczną, czterokrotnie był wybierany na posła oraz na rzecznika rządu greckiego w tece ministra (2 razy) głoszącego pokojową działalność w całej Grecji. Był także głównym orędownikiem tzw. Kwestii macedońskiej, głosił wytrwale i ciągle: „Macedonia zawsze była i jest nadal grecka”, nie zgodził się także na nazwę „Macedonii Północnej”, wprowadzonej za zgodą rządu Aleksisa Tsiprasa (partia Syriza) w ubiegłym roku. Uważał, że stelle nagrobne, wykopane przez archeologów z terenów Republiki Skopje, są pisane po grecku, a kamienie nie kłamią, lecz mówią prawdę.

Za słuszną i zasłużoną działalność patriotyczną Mikis Theodorakis otrzymał różne wyróżnienia np. dyplomy doctor honoris causa (z powodu zaszczytu):

 - na Uniwersytecie w Tel-Awiwie w Izraelu (1980 r.)

- na Uniwersytecie w Salzburgu w Austrii

- na Uniwersytecie im. Arystotelesa w Salonikach w Grecji,

- w Akademii Ateńskiej w Atenach.

Mikis Theodorakis to „Wielki Grek”, jeśli chodzi o jego patriotyczną działalność, dotyczącą nieustannej walki o zwrot Marmurów Partenońskich, podobnie jak „Wielka Greczynka” Melina Mercouri, która krótko przed śmiercią w 1994 r. powiedziała: „Mam nadzieję, że zobaczę Marmury Partenońskie z powrotem w Atenach zanim umrę. Jeśli jednak powrócą później (tzn. po mojej śmierci), ja nagle na nowo ożyję (powstanę)”. Są to słowa Meliny wypowiedziane w 1994 r. w krótkim czasie przed jej śmiercią.

Przewodnicząca Rady Seniorów Powiatu Piotrkowskiego

Wanda Amarantidou